Betonda Agrega Seçimi

0 599 2 dakika okuma süresi

Beton; çimento, su, kimyasal – mineral katkı maddeleri ve agreganın birleşiminden oluşur. Beton hacmi % 75-80 oranında agregadan oluşur. Bu kadar büyük bir hacmi kaplayan agreganın kalitesi doğal olarak betonun kalitesini de etkiler. Agregalar ince kum parçacıklarından iri kaba kayalara kadar çeşitli şekil, kütle ve boyutta olabilirler.

Beton maliyetinin en büyük payını çimento aldığından dolayı kullanılan çimento miktarının olabildiğince en aza indirilmesi istenir. Bu durum agrega seçimini önemli hale getirir çünkü en ekonomik ve istenilen kalitede beton için çimento agrega kombinasyonu yapılmalıdır. Örneğin; yumuşak, gözenekli agregalar ile düşük aşınma direncine sahip betonlar üretilir iken, sert agregalar ile aşınmaya karlı yüksek dirençli betonlar üretilebilir.

Agregalar kaba ve ince olmak üzere ikiye ayrılırlar. Agregalar genellikle, toz, silt, kil, organik madde veya çimento macunu ile yapıştırma reaksiyonuna müdahale edecek diğer maddelerden ayrıştırılmak için yıkanır. Daha sonra, malzemeyi boyutlarına göre ayırmak için boyut açıklıkları farklı olan eleklerden geçirilir.

Agrega sınıfları şöyledir;

Ultra hafif agregalar; hafif beton üretiminde kullanılırlar.
Hafif agregalar; hafif beton üretiminde kullanılırlar, ayrıca yalıtım özelliklerinden dolayı tercih edilirler.
Normal ağırlıklı agregalar; normal beton projelerinde kullanılırlar. Ezilmiş kireçtaşı, kum, nehir çakılı veya geri dönüşümlü betondan elde edilirler
Ağır agregalar; nükleer santral gibi yapılarda yüksek yoğunluklu beton yapmak için kullanılırlar.

Agregaların özellikleri;

Sağlamlık; agregalar sıcaklık değişimine ve neme karşı dayanıklı malzemelerdir. Bununla birlikte agregalar da donma ve çözünme olaylarında iç gerilmeler meydana gelir. Eğer bu iç gerilmeler normal boyutlardan daha büyük olursa agregada hacim değişikliği meydana gelir.
Aşınma direnci; agreganın aşınma direnci Los Angeles deneyi ile belirlenir. Agrega kalitesi sertliğine, yoğunluğuna ve gözenekli olup olmamasına bağlı olarak belirlenir.
Alkali- agrega reaksiyonu; çimento macununda agrega ve alkaliler ile bazı reaktif silika formları arasında gerçekleşen reaksiyondur. Bu reaksiyon sonucu yapıda genel olarak çatlamalar ve yüzeyde harita veya desen çatlaması görülür. Genellikle beton imalatında alkali agrega reaksiyonunun meydana gelmemesi amacıyla silis içermeyen kireçtaşı agregalarından faydalanılır. Fakat bazı durumlarda düşük alkali çimentolar üretmem mümkün olmayabilir. Alkali agrega reaksiyonunun iki oluşum şekli vardır. Bunlar; alkali- karbonat reaksiyonu ve alkali-silika reaksiyonu.

Alkali-karbonat reaksiyonu; karstik kireç taşı, dolomitik kireçtaşı veya kalsit, kil içeren ince taneli dolomitik kireç taşı agregalarından oluşur.
Alkali-silika reaksiyonu; beton gözenek suyunda bulunan hidroksil (OH-) iyonları ile beton agregası bünyesindeki bazı reaktif silis içeren malzemeler arasında oluşan kapalı reaksiyondur. Reaksiyon sonucunda betonun bünyesinde fazla su tutabilen jeller oluşur bu nedenle betonda genleşme meydana gelir ve bu durum betonda çatlak oluşumuna, betonda şişmelere neden olur.